Soykırım ve sürgünün 159. yılı...

Çerkesler 21 Mayıs 1864 senesinde topraklarından sürgün edildi. 300 yıl süren Kafkas, Rus savaşlarının sona ermesi ile birlikte Kafkas halkları sürgüne zorlandı.

21 Mayıs 1864 büyük Çerkes sürgünü ve soykırımı, 300 yıl süren Kafkas - Rus savaşlarının sona ermesi ve Kafkas halklarının sürgüne zorlanmasının başlangıç tarihidir. Bu tarihten sonra Çerkesler dünyanın çeşitli ülkelerine dağılmışlardır. Sürgün süreci içerisinde birçok insan hayatını kaybetmiş, sürüldükleri topraklarda ise hastalık, açlık ve yoksulluk gibi problemlerle karşı karşıya kalmışlardır. Çarın Kafkasya naibi olarak atadığı kardeşi Grandük Mişel, Batı Kafkasya sakinlerine şu fermanı tebliğ etmişti: ”Bir ay zarfında Kafkasya terk edilmediği takdirde, bütün nüfus savaş esiri olarak Rusya’nın muhtelif mıntıkalarına sürülecektir.”
 İşte bu yüzden, teslim olmayı ve esareti, en büyük şerefsizlik addeden Çerkesler, anavatanlarını terk etmeye mecbur kalmışlardır. Meşhur Rus şair Lermontof bu hakikati bir şiirinde şöyle dile getirir: ”Bu insanlar yurtlarını ve babalarının mezarlarını neden terk ediyorlar? Düşman kuvvetinin zoru ile mi? Hayır! Düşman kuvvetlerinin beraberinde getirdiği esaret zincirinin korkusuyla!” 
Modern tarihin en büyük kitlesel nüfus hareketlerinden biri olan Çerkes sürgünü sırasında adeta deniz gibi kan akıtılmıştır. Gemiye binmek için aç susuz kıyıda yağmur çamur içinde, ölüm iniltileriyle bekleyenler, yanaşan gemilere üşüşüp taşıma kapasitesinin çok üzerinde biniyorlardı. Gemiler de daha fazla para alabilmek için çok yolcu alıyor, bu yüzden fazla yol alamadan batan gemilere sık rastlanıyordu. 1864 Mayıs ayında, Trabzon'daki Rus konsolosunun yazdığına göre 30 bin kişi açlık ve hastalıktan hayatını kaybetti. Gemilerde hastalık alameti gösteren olursa derhal denize atılıyordu.