Yokluktan doğan devin 72. yıllık öyküsü!
Kayseri'de 1953 yılından 2025 yılına uzanan 72 yıllık süreçte pancar tarımının geçirdiği evrimi ve Kayseri Şeker Fabrikası'nın bu alandaki kritik rolünü Araştırmacı Yazar Nezir Ötegen derledi.
Kayseri'de 1953 yılından 2025 yılına uzanan 72 yıllık süreçte pancar tarımının geçirdiği evrimi ve Kayseri Şeker Fabrikası'nın bu alandaki kritik rolünü Araştırmacı Yazar Nezir Ötegen derledi.
"1953'te üretim derdi ile dertlenen çiftçiler, Kayseri Şeker Fabrikasının kurulması için elindeki varını, ekmeğinin katığını verdi. 2010 yılında kayyum olarak Kayseri Şeker’e atanan Hüseyin Akay ve yol arkadaşları yükün altına elini değil, gövdesini koydu. Kuruluşunun 72. yılında Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifinin tarihi seyir süreci, ekonomistler için çok önemli bir başarı hikayesi olarak tescillendi.
İlk aşama
1953 yılında Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi kuruldu. 1954 yılında Bakanlar Kurulu'nun kararı ile Kayseri Şeker Fabrikasının temeli atıldı. 6 Kasım 1955 tarihinde merhum Başbakanımız Adnan Menderes tarafından Kayseri Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.
1992 yılında yapılan özelleştirme sonucunda Kayseri Şeker Fabrikası, Kayseri Pancar Kooperatifi tarafından devralındı.
2006 yılında Boğazlıyan Şeker ve Mamulleri Entegre Tesisi kuruldu. 510 milyon TL'ye mal oldu. Büyük bir bedelle kurulmasına rağmen, üretime başladıktan sonra 75 bin ton şeker kotası 2008 yılında Şeker Kurulu’na iade edildi.
Orta Anadolu’da geniş bir coğrafyada, beş vilayetimiz çiftçilerin ürettiği pancarı işleyen, binlerce çiftçi ailesinin ekmek kapısı olan, toplamda 2.500’ü aşkın çalışanı, nakliyecisi, tedarikçisi ve kurumsal müşterisi ile Kayseri Şeker büyük bir ekonomik güç iken, o zamanki yöneticilerin keyfi uygulamaları ve savurgan davranışları sonucunda 2010 yılında kapısına kilit vurulmak üzere olan bir kurum haline düştü.
30 Kasım 2010 Salı günü, Ankara Özel Yetkili Savcılığı'nın yürüttüğü soruşturma kapsamında, yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla gözaltına alınan Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi ve Kayseri Şeker Fabrikası Yönetim Kurulu Başkanı ile fabrikanın bazı üst düzey yöneticileri tutuklandı.
24 Aralık 2010 Cuma günü, Tarım Bakanlığı tarafından Kayseri Şeker Fabrikası kayyuma devredildi. 27 Aralık 2010 Pazartesi, kayyum heyeti görevine başladı.
Kayseri Şeker'de yeni bir mücadele dönemi başladı.
Kayyum Heyeti Başkanı Hüseyin Akay, Kayseri Pancar Kooperatifinin yönetim sevk ve idaresinden sorumlu ve söz sahibi oldu. Yükün altına elini değil, gövdesini koydu.
60 yıla yakın geçmişi olan büyük bir kuruluş, Kayseri'nin olduğu gibi Türkiye'nin de önemli sanayi kuruluşlarından biri göz göre göre batmasına rıza göstermek, göz yummak vicdanlara sığacak, en azından bizim vicdanımıza sığacak bir durum değildi. Onun için de ne pahasına olursa olsun birinin bu sorumluluğu üstlenmesi gerektiğini düşünülerek yükün altına girildi.
Kayyum heyeti görev başında
Yapılan araştırmada Kayseri Şeker’in kasasında 210 TL'si olduğu ve 169 milyon TL çiftçiye pancar bedelinden borcu yanında 38 milyon TL ödenmeyen vergi borçları olduğu görüldü. Boğazlıyan Şeker’in yurt dışından alınan kredisi nedeniyle bütün makineler ipotekliydi. Pansu Firmasından dolayı da 19 milyon TL gibi tazminat ödenecekti. Pansu son beş yılda 13 milyon TL ciro yapmış fakat 26 milyon TL zarar etmiş görünüyordu. Panimar adında bir şirket vardı. Hiçbir faaliyeti, tek bir kuruşluk işlemi yoktu. Panşeker, Amasya Şeker ve Adapazarı Şeker ile ortaklaşa Ankara'da kurulmuş, Kayseri Şeker'in %33 ortağı olduğu Panşeker adında bir şirket daha vardı. Kayseri Şeker’in iştiraklerinden Güneş Hastanesi vardı. Gaziantep’te bisküvi, çikolata, sakız, jelibon fabrikası diye bir fabrika satın alınmış. Fabrikanın satın alınması da ayrı bir hikayeydi. 2011 yılı Şubat ayında toplu iş sözleşmesi görüşmeleri dönemi başlamıştı. Kayseri Şeker'in şekerini satan Panpa adında bir şirket daha vardı. Boğazlıyan Fabrikası doğalgaz hattı için Botaş ile sözleşme yapılmış ama o güne kadar ödeme gerçekleştirilmemişti. Pankent Çuval Fabrikası ve Pandoğa Çiftlik sorunları vardı.
Azim gayretle çiftçiler el ele
Borçlar ödendi. Kredi derecelendirmeleri yükseldi. Turhal Şeker Fabrikası da özelleştirme sonunda Kayseri Şeker bünyesine katıldı. Maus uygulaması, randevulu sistem gibi nice yeniliklere ve pancar tarımında AR-GE çalışmalarına, sosyal sorumluluk projelerine de öncülük edilerek şeker pancarı tarımının ülkemizde gelişmesine katkı sağlandı. Bu tarihi süreç içerisinde yük alan Hüseyin Akay ve yol arkadaşlarının yanı sıra yüke omuz veren çalışanı, nakliyecisi, tedarikçisi, kurumsal müşterileri ile katkı sağlayan herkese teşekkür ederiz.
Bu kurum paylaşılacak bir pasta değil, acılarla dolu bir ekmek sofrasıdır. Milletin malı olan ve yokluk zamanının ekmek kapısı olan kuruma sahip çıkalım. Kayseri Şeker'in ve şeker pancarı tarımının geleceğine katkı sağlayalım."
