Kayserili Profesörden 'ekonomik fırtına' uyarısı!
Kayserili Finans Profesörü Derviş Boztosun, karşılıksız çeklerin 2025'in ilk yedi ayında 132 milyar TL'ye ulaşmasını 'ekonomik fırtına' olarak değerlendirdi.
Ekonomide yaşanan sıkıntıların en somut göstergelerinden biri olan karşılıksız çek rakamları, endişe verici boyutlara ulaştı. Kayserili Finans Profesörü Derviş Boztosun, 2025 yılının ilk yedi ayında bankalara ibraz edilen çeklerden tam 132 milyar TL'lik tutarın karşılıksız çıktığını belirterek, bu durumun ardında yüzbinlerce işletmenin ve kişinin yaşadığı nakit akışı sorunlarının, güvensizliğin ve artan borç yükünün yattığına dikkat çekti.
Prof. Dr. Boztosun, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, rakamların geçtiğimiz yıla göre %46, 2023 yılına göre ise %400'ü aşan astronomik bir artış gösterdiğini vurguladı. Bu yükselişin tek bir nedene bağlanamayacağını ifade eden Boztosun, enflasyonun baskısı, daralan pazar koşulları ve artan girdi maliyetlerinin işletmeleri zorladığını söyledi.
Boztosun'un açıklaması şu şekilde devam etti: "Karşılıksız çek rakamları, ekonomide yaşanan sıkıntıların en açık göstergelerinden biri olmaya devam ediyor. 2025 yılının ilk yedi ayında bankalara ibraz edilen çeklerden tam 132 milyar TL'lik tutar karşılıksız çıktı. Bu rakam, sadece bir sayıdan ibaret değil; ardında yüzbinlerce kişinin ve işletmenin yaşadığı nakit akışı sorunlarını, güvensizliği ve artan borç yükünü barındırıyor.
Yüzde 400'ü aşan artış ne anlatıyor?
Geçtiğimiz yıla göre %46, 2023 yılına göre ise %400'ü aşan bir artıştan bahsediyoruz. Bu astronomik yükseliş, tek bir nedene bağlanamaz. Enflasyonun baskısı, daralan pazar koşulları ve artan girdi maliyetleri, birçok işletmeyi zorluyor. Kâğıt üzerinde kârlı görünen işler bile, nakit döngüsünü sağlamakta güçlük çekiyor. Bir işletme, sattığı ürünün bedelini çekle tahsil ettiğinde, bu çeki başka bir borcunu ödemek için kullanıyor. Ancak bu zincirde bir halka koptuğunda, yani çek karşılıksız çıktığında, domino etkisiyle tüm sistem çökebiliyor.
Ekonominin kalbinden gelen sesler
Karşılıksız çeklerin en yoğun olduğu iller sıralaması da bu durumu destekliyor: İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya. Bu şehirler, Türkiye ekonomisinin en canlı damarları. Bu damarlardaki tıkanıklık, ekonomik faaliyetlerin kalbindeki ritmin bozulduğunun bir işareti. Büyük şehirlerdeki yüksek kira, personel ve operasyonel maliyetler, küçük bir aksaklığın bile büyük bir krize dönüşmesine neden olabiliyor.
Çeklerin karşılıksız çıkması, sadece bir finansal problem değil, aynı zamanda güven kaybıdır. İşletmeler arası ilişkilerde çekin bir ‘güven belgesi’ olduğu düşünüldüğünde, bu belgenin değersizleşmesi, piyasalarda belirsizliği ve ihtiyatı artırıyor. Alacaklılar daha temkinli davranmaya başlarken, borçlular ise nefes alacak alan bulmakta zorlanıyor.
Ekonominin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için bu güvenin yeniden tesis edilmesi şart. Aksi halde, bu rakamlar artmaya devam edecek ve fırtına, daha da büyük dalgalarla geri dönecek."
