CHP'li Genç'ten 3 bakana 3 soru önergesi

Cumhuriyet Halk Partisi Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, Zamantı Irmağı’nın ve Uzunyayla Bölgesi’ndeki su sorunuyla ilgili olarak  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Alparslan Bayraktar ve Tarım ve Orman Bakam İbrahim Yumaklı’ya üç ayrı soru önergesi verdi.

Son yıllarda yaşanan iklim değişikliği ile düzensiz yağış rejimi ve kar yağışındaki azalma, platonun en önemli su kaynağı olan Şerefiye karstik kaynaklarını olumsuz etkilediğini belirten Genç, yaşananların dönüşü olmayan ekolojik bir yıkıma neden olabileceğini belirterek, “Kayseri ili Pınarbaşı ilçesi sınırlarındaki Uzunyayla Platosu, barındırdığı su kaynakları, meralar ve biyolojik çeşitlilik ile sadece yöre halkının geçiminde değil, Seyhan Havzası ekosisteminin sürekliliğinde de hayati bir rol oynamaktadır. Zamantı Irmağı’nın kaynaklarının bulunduğu bu plato, Türkiye’nin en önemli akarsu sistemlerinden biri olan Seyhan Nehri’nin beslenmesi açısından kritik önemdedir. Son yıllarda yaşanan iklim değişikliği ile düzensiz yağış rejimi ve kar yağışındaki azalma, platonun en önemli su kaynağı olan Şerefiye karstik kaynaklarını olumsuz etkilemiştir. Nitekim kaynak debisinin hızla düştüğü ve son dönemde tamamen kuruduğu tespit edilmiştir. Bu gelişme yalnız tarım ve hayvancılığı değil, tüm bölgesel su ekosistemini tehdit eden bir boyuta ulaşmıştır. Doğal etkenlerin yanı sıra, Uzunyayla Platosu’nda son yıllarda yoğunlaşan endüstriyel ölçekli patates ekimi, 300-500 metre derinlikte açılan sondaj kuyularından sağlanan yeraltı sularıyla yapılmaktadır. Söz konusu kontrolsüz tarımsal faaliyet, yeraltı suyu rezervlerini hızla tüketmekte ve bölgenin doğal su beslenme dengesini bozarak Zamantı Irmağı’nın akışının durma noktasına gelmesine yol açmaktadır. Bölgede vahşi sulama yöntemlerinin kullanılması, su kaynaklarının yanı sıra toprağın verimliliğini, meraların sürdürülebilirliğini ve yaban hayatım da tehdit etmektedir. Ortalama 1500 metre rakımlı ve kırılgan bir bozkır ekosistemi olan Uzunyayla’da iklim değişikliği kaynaklı kuraklık etkileri, böylesi yanlış tanrımsal uygulamalarla birleşerek geri dönüşü olmayan bir ekolojik yıkım riskini ortaya çıkarmıştır.” değerlendirmesini yaptı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

Genç, konuyla ilgili olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a şu soruları yöneltti:

Uzunyayla Platosu’ndaki Şerefiye kaynağı ve diğer su varlıklarının son 10 yıla ait hidrolojik ölçüm verileri Bakanlığınızda mevcut mudur? Bu kaynakların debisindeki değişimler düzenli olarak izlenmekte midir?
2. Bölgedeki su kaynaklarının kuruma tehlikesine karşı Bakanlığınızca yürütülen bir bilimsel araştırma veya izleme çalışması var mıdır? Uzunyayla’daki yeraltı suyu seviyelerinin düşüş nedenlerini ve ekolojik etkilerini incelemek üzere Bakanlığınızın  üniversiteler veya araştırma enstitüleriyle gerçekleştirdiği bir çalışma bulunmakta mıdır?
3. Uzunyayla Platosu’nda yoğunlaşan tarımsal faaliyetlerin ekosistem ve yeraltı su sistemine etkilerini değerlendiren bir rapor veya analiz hazırlanmış imdir? Endüstriyel ölçekli patates tarımımn bölgedeki biyoçeşitlilik, toprak yapısı ve su döngüsü üzerindeki olumsuz sonuçlarına dair Bakanlığımz bünyesinde herhangi bir değerlendirme yapılmış mıdır?
4. Bölgede su kaynaklarım ve hassas ekosistem! korumaya yönelik özel bir planlama veya koruma statüsü düşünülmekte midir? Uzunyayla Platosu için havza bazında bir ekosistem yönetim programı oluşturulması ya da bölgenin “korunan alan” ilan edilerek denetimli kullanıma alınması yönünde bir girişiminiz var mıdır?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Genç, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Alparslan Bayraktar’a da 5 soru yöneltti. İşte o sorular:

1. Uzunyayla bölgesinde azalan yeraltı suyu seviyelerinin yol açabileceği jeolojik riskler konusunda Bakanlığınız tarafından bir inceleme yapılmakta mıdır? Aşın su çekimine bağlı zemin çökmeleri, obruk oluşumları veya benzeri etkilerin gerçekleşme ihtimaline dair Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) gibi bağlı kuruluşlarınız tarafından yürütülen bir araştırma var mıdır? 
2. Bölgede 300-500 metre derinlikte açılan sondaj kuyularının açılma süreçleri Bakanlığınız herhangi bir denetimine tabi midir? Bu çapta derin sondaj faaliyetlerinin yer altı doğal kaynaklarına etkisi göz önüne alındığında, bu kuyuların açılması için gereken teknik izin ve kontrol mekanizmaları hakkında Bakanlığınızın bir çalışması bulunmakta mıdır? 
3. Uzunyayla Platosu’nda yer altı su seviyesinin hızla düşmesinin engellenmesi ve yer altı yapısımn korunması için alman bir tedbir var mıdır? Örneğin, yer altı suyu çekiminin sımrlandırılması veya kontrollü yapılması için Eneıji ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı’mn DSİ ve diğer kurumlarla koordineli bir önlem planı bulunuyor mu? 
4. Zamantı Irmağı’ndaki su azalışının Seyhan Nehri üzerindeki hidroelektrik santrallerin üretim kapasitesine etkisi değerlendirilmiş midir? Bu konuda Bakanlığınız, ile Devlet Su İşleri veya Enerji piyasası düzenleyici kurumlar arasında herhangi bir bilgi paylaşımı ya da ortak çalışma yapılmakta mıdır? 
5. Kaçak veya kontrolsüz sondaj kuyularında kullanmaları enerjinin tespitine yönelik bir takip sistemi mevcut mudur? Özellikle ruhsatsız kuyularının elektrik şebekesine bağlantılan ya da akaryakıt kullanımları konusunda Bakanlığınızca denetim veya kısıtlama getirilmesine dair bir çalışma yapılmakta mıdır?

Tarım ve Orman Bakanlığı 

Patates ekibinin yasaklandığı bölgeden Kayseri’ye patates ekibi için üreticilerin geldiğini hatırlatan Genç, Tarım ve Orman Bakam İbrahim Yumaklı’ya ise şu soruları yöneltti: 
1. Uzunyayla Platosu’nda son 5 yıl içinde açılan derin sondaj kuyularına ilişkin bir envanter çalışması yapılmış mıdır? Bölgede tespit edilen ruhsatlı ve ruhsatsız kuyu sayılan kaçtır? Bu kapsamda Bakanlığınızın elinde herhangi bir veri bulunmakta mıdır? 
2. Patates ekiminin karantina nedeniyle yasaklandığı illerden gelip Uzunyayla’da üretim yapan kişiler hakkında bir denetim veya düzenleme yapılmış mıdır? Bu üreticilerin kontrolsüz faaliyetlerini sınırlandırmaya yönelik Bakanlığınızca bugüne kadar bir adım atılmış mıdır? 
3. Karantinaya tabi patates hastalıkklarının (örneğin patates siğili, nematod vb.) bölgeye taşınma riski konusunda bir önlem alınmış mıdır? Patates ekiminin yasak olduğu yörelerden gelen üreticilerin Uzunyayla’da ekim yapmasının, bu bölgenin topraklarına hastalık bulaştırabileceği ihtimaline karşı Bakanlığınızz herhangi bir inceleme yapmış mıdır?
4. Endüstriyel patates tarımında kullanılan vahşi sulama ve kontrolsüz su çekiminin su kaynaklarına ve meralara verdiği zararları önlemek için hangi tedbirler alınmaktadır? Yeraltı suyu seviyesinin kritik eşiğin altına inmesini engellemek amacıyla su kullanımına yönelik bir kota, denetim veya planlama mevcut mudur? 
5. Uzunyayla Platosu’nda tarım faaliyetlerini bölgenin ekolojik özelliklerine uygun hale getirmek için sürdürülebilir tarım ve su yönetimi projeleri planlanmakta mıdır? Örneğin damla sulama gibi tasarruflu sulama yöntemlerinin yaygınlaştırılması, uygun ürün desenine geçilmesi veya alternatif tarımsal model uygulamaları konusunda Bakanlığınızca hazırlanan bir proje var mıdır? 
6. Bölgedeki üreticilerin ve yöre halkının yaşadığı su sıkıntısını hafifletmek ve mağduriyetlerini gidermek üzere acil bir destek planınız var mıdır? Köylerde içme ve sulama suyu temini için herhangi bir çalışmaya başlanmış mıdır? Bu kapsamda Bakanlığınızın yerel yönetimler ve diğer kurumlarla ortak bir girişimi bulunmakta mıdır?